Σύνδεση

thanos-caravel2Ομιλία κατά την διάρκεια του Συνεδρίου στο Caravel. Αγαπητοί φίλοι, αγαπητά μέλη,

το μόνο σίγουρο είναι ότι η εποχή μας δε θα μας αφήσει να πλήξουμε. Θεσμοί και συνήθειες γενεών αποδομούνται. Το σύστημα το ίδιο αυτοαναιρείται και θέτει τις δομές του υπό αμφισβήτιση. Οι άνθρωποι χάνουν τις σταθερές τους, το πλαίσιο αναφοράς τους. Οι κανόνες είναι ασαφείς. Τα άτομα δεν μπορούν να βρουν τη θέση τους στην κοινωνία. Λες και όλο το σύμπαν έχει συνωμοτήσει για να θέσει υπό αμφισβήτηση όχι μόνο τις βεβαιότητές μας αλλά και τις παραδοσιακές... αμφισβητήσεις μας.

Μετά την κατάρρευση του σοσιαλισμού μήπως έχει καταρρεύσει και ο καπιταλισμός αλλά δεν το έχει αντιληφθεί ακόμα; Τώρα που εξέλιπε η ευκολία, αλλά και η πλάνη του ετεροκαθορισμού ποιο είναι το σύγχρονο πεδίο αντιπαράθεσης των ιδεολογιών; Μήπως ήρθε και το δικό τους τέλος; Η οικονομία θα συνεχίσει το μοντέλο των κύκλων ανάπτυξης - ύφεσης ή οδηγούμαστε στην υπερδιόγκωση και στο κατακλυσμιαίο σπάσιμο μιας παγκόσμιας οικονομικής φούσκας; Ποιο είναι το μέλλον των εθνικών κράτη στην εποχή της ελεύθερης διακίνησης κεφαλαίων, τεχνολογίας και ανθρώπων; Πώς καθορίζεται το όριο ιδιωτικού και δημόσιου βίου όταν δισεκατομμύρια άνθρωποι εκθέτουν οικειοθελώς στα social media πλήθος λεπτομερειών της ιδιωτικότητάς τους; Με ποια κριτήρια επιλέγουμε το μοντέλο ζωής που μας ταιριάζει; Είναι οι αληθινές μας ανάγκες που μας οδηγούν σ’ αυτό ή οι σειρήνες του marketing; Και πώς προσδιορίζεται το “αληθινές”; Ποιο ποσοστό της ελευθερίας μας είμαστε διατεθειμένοι να παραχωρήσουμε με αντάλλαγμα περισσότερη ασφάλεια;

Είχε τελικά δίκιο ο Όργουελ ή ο Χάξλεϋ; Κινδυνεύουμε περισσότερο από το όλο και πιο άγρυπνο μάτι του μεγάλου αδελφού της εξουσίας ή από την αφόρητη νύστα του;

Θα μπορούσα να εξαντλήσω τον χρόνο αυτής της ομιλίας μόνο θέτοντας ανάλογα διλήμματα. Και θα υπήρχαν και πολλά περισσότερα να περιμένουν. Γιατί η εποχή μας για πρώτη φορά στην ιστορία επεξέτεινε τα όρια της γειτονιάς μας ως τα πέρατα του κόσμου. Και κατέδειξε, αυτό που ακόμα δυσκολευόμαστε να αποδεχθούμε: Δεν υπάρχει γυάλα για κανέναν. Το παγκόσμιο γίνεται προσωπικό και το προσωπικό μπορεί πολύ εύκολα να γίνει παγκόσμιο. Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορείς ούτε να προτείνεις, ούτε πολύ περισσότερο να εφαρμόσεις λύσεις σε ένα πλαίσιο μικρόκοσμου αν δεν έχεις ένα πανανθρώπινο όραμα. Το αύριο της Δημιουργίας αποκτάει οντότητα μόνο αν μπορεί να αλλάξει το αύριο της Ελλάδας και, γιατί όχι, το αύριο του κόσμου μας.

Όμως, με ποια εργαλεία θα το κάνουμε αυτό;

Από την πρώτη στιγμή που εμφανιστήκαμε στο πολιτικό σκηνικό προσπαθούμε να καταδείξουμε δύο πράγματα: πρώτον ότι κανένα σύνθετο πρόβλημα δεν μπορεί να αντιμετωπισθεί με απλοϊκές προσεγγίσεις.

Τα στερεότυπα του καλού και του κακού, του φίλου και του εχθρού, του πλούσιου και του φτωχού, του Φιλέλληνα και του Ανθέλληνα, δεν είναι χρήσιμα πια ούτε για τα παιδικά παραμύθια. Σε καμμία περίπτωση δεν βοηθούν στο να κατανοήσεις τις προκλήσεις του σημερινού κόσμου. Το ότι οι κομματικοί μυθοπλάστες εξακολουθούν να τα χρησμοποιούν, απλώς επιβεβαιώνει το τέλος της εποχής τους. Και δεύτερον, ότι οι λύσεις που είναι εφικτές σε κάποιο πρόβλημα, είναι πολύ πιθανόν να είναι όλες δυσάρεστες και εσύ να πρέπει να τις αξιολογήσεις και να επιλέξεις μια από τις δυσάρεστες, κι ίσως την περισσότερο πρόσκαιρα δυσάρεστη, που θα είναι όμως και η περισσότερο αποτελεσματική.

Ναι, αλλά πώς θα πείσεις τον ψηφοφόρο, όταν οι σειρήνες του λαϊκισμού τον αποκοιμίζουν ή υποδαυλίζουν την αγανάκτηση, την οργή και την απελπισία του, μόνο και μόνο για να μπορούν να τον ελέγχουν – άντε και να τσιμπήσουν μερικές μονάδες τηλεθέασης και καμμιά διαφημισούλα παραπάνω;

Δεν είναι εύκολο. Και κυρίως δεν γίνεται με λόγια. Γίνεται με το παράδειγμά μας. Με την προσήλωση στις αρχές μας. Με την σταθερότητα και τη συνέπειά μας. Με το πάθος και την αλήθεια μας. Με το χιούμορ. Με την αισθητική. Με τον πολιτισμό. Τον πολιτικό μας πολιτισμό και τον προσωπικό πολιτισμό, αυτόν που εκφράζει ο καθένας μας στα μικρά και καθημερινά, που όμως συνθέτουν ολόκληρη τη στάση της ζωής του.

Παρατηρώντας την μέχρι τώρα πορεία της Δημιουργίας, θα διαπιστώσετε την εντυπωσιακή ομοιότητα μικρόκοσμου και μεγάκοσμου. Σαν ένα σχέδιο φράκταλ που μπορεί να αλλάζει διαστάσεις αλλά διατηρεί τις εσωτερικές του δομές και αναλογίες, τουλάχιστον σε 3 επίπεδα: στο εσωκομματικό μας περιβάλλον, στην ελληνική πολιτική σκηνή και στην Ευρώπη.

Ο βασικός μας στόχος, που χωρίς αυτόν δεν γίνεται τίποτε, είναι η  ανάδειξη της σημασίας του ρόλου του υπεύθυνου πολίτη ως θεμέλιου λίθου της νέας εποχής. Ναι, αλλά τι σημαίνει “υπεύθυνος”; Είναι αυτός που συμμετέχει στα κοινά; Που ψηφίζει; Που πολεμάει για τις ιδέες του; Επιτρέψτε μου να διατυπώσω έναν περισσότερο συμβατό, με την εποχή του παγκόσμιου ιστού, ορισμό: υπεύθυνος είναι αυτός που φροντίζει να ενημερώνεται από διαφορετικές πηγές και ταυτόχρονα έχει αναπτύξει ένα εσωτερικό λογισμικό που αναγνωρίζει ποιες από τις άπειρες πληροφορίες που μας προσφέρονται σήμερα στο πιάτο έχουν τις περισσότερες πιθανότητες να είναι έγκυρες και ποιες όχι. Υπεύθυνος είναι αυτός που ξεκινάει από την αμφιβολία για να καταλήξει στην βεβαιότητα. Υπεύθυνος είναι αυτός που έχει κριτική στάση για τα πάντα, αλλά όχι πάντα επικριτική. Υπεύθυνος είναι αυτός που χρησιμοποιεί τα ρήματα κυρίως στο πρώτο πληθυντικό. Υπεύθυνος είναι αυτός που δρά, κυρίως προλαμβάνοντας. Υπεύθυνος, τέλος, είναι όποιος ξέρει ότι κάθε επιλογή έχει κι ένα κόστος. Κι είναι έτοιμος να το πληρώσει.

Υπεύθυνος πολίτης στην εσωτερική οργάνωση της Δημιουργίας είναι αυτός που πρώτα μαθαίνει και μετά βγάζει συμπεράσματα. Κι αφού βγάλει συμπεράσματα, αποφαίνεται, προτείνει, διαβουλεύεται και στο τέλος ψηφίζει.

Ας δούμε ένα παράδειγμα. Την Παρασκευή ξεκίνησε η τελευταία ηλεκτρονική ψηφοφορία που αφορούσε στην ψήφιση αλλαγών στα άρθρα του καταστατικού. Με το χέρι στην καρδιά, πόσοι, πριν ψηφίσετε μελετήσατε το καταστατικό, τις προτεινόμενες τροποποιήσεις και συμμετείχατε στη σχετική διαβούλευση; Ξέρω, είναι πολύ βαρετή δουλειά κι έχει και αρκετούς νομικούς όρους. Ναι, αλλά όλοι αποκτήσαμε πικρή πείρα του τι σημαίνει να έχει το καταστατικό κενά. Άρα, δύο επιλογές υπάρχουν: Ή ασχολείσαι με κάτι, το ψάχνεις, το ξεψαχνίζεις και διαμορφώνεις άποψη, ή αναθέτεις τη δουλειά σε κάποιον άλλον που εμπιστεύεσαι, και ξέρεις ότι θα κάνει ό,τι δεν έκανες. Αυτό λέγεται εκχώρηση δικαιώματος. Κρατήστε τον αυτόν τον όρο γιατί είναι το κλειδί για όσα κουβεντιάσουμε στη συνέχεια. Όπως θα προσέξατε, όλα “τα άνθη του κακού”, εντός ή εκτός μας, επου προσπάθησαν να μας πλήξουν μένα προσωπικά, το έκαναν με γενικόλογες αναφορές στο καταστατικό. Γιατί; Διότι σου λέει: σιγά να μην το έχει διαβάσει κανένας. Το ονόμαζαν προεδροκεντρικό, αυταρχικό, συγκεντρωτικό και ένα σωρό άλλα. Θα μπορούσαν να στηρίξουν αυτές τις αιτιάσεις, υποδεικνύοντας ποια άρθρα πάσχουν και προτείνοντας τροποποιήσεις.

Δεν το έκαναν. Κι όταν ήρθε η ώρα της διαβούλευσης, και αποδείχθηκε ότι το καταστατικό είναι ακριβώς το αντίθετο, ότι έχει δηλαδή δεμένα τα χέρια του Προέδρου, έλαμψαν διά της απουσίας τους. Δεν πρότειναν ούτε μισή αλλαγή, έτσι για δείγμα.

Γιατί; Διότι ένα από τα κουσούρια μας είναι το χουβαρδαλίκι στους χαρακτηρισμούς και η τσιγγουνιά στις προτάσεις. Το αντίστοιχο στην κεντρική πολιτική σκηνή είναι οι ατέρμονοι καυγάδες για το Σύνταγμα, το μνημόνιο, τις συμφωνίες με την Ε.Ε., τα κουρέματα, τις ανακεφαλαιοποιήσεις των τραπεζών, και όλα τα μεγάλα προβλήματα της ελληνικής κοινωνίας. Κρίνουμε, κατακρίνουμε, ειρωνευόμαστε, στηλιτεύουμε, κατακεραυνώνουμε, πουλάμε πνεύμα, (φτηνό συνήθως) αλλά αποφεύγουμε την αντιπρόταση. Γιατί; Διότι ισχύουν οι δύο λόγοι που προαναφέρθηκαν και καλό είναι να τους έχουμε ως κοινό προνομαστή σε όποιο θέμα κι αν εξετάζουμε. Τους ξαναλέω: πρώτον πρόκειται για θέματα σύνθετα και σε αλληλεπίδραση με άλλα, εξ ίσου σύνθετα, και λίγοι έχουν το χρόνο, τη θέληση ή την ικανότητα να κατανοήσουν ολόκληρο το τοπίο. Αν προτείνεις, εκτίθεσαι. Αν προτείνεις θα στεναχωρήσεις πολλούς, διότι  μην το ξεχνάμε, συχνά δεν υπάρχει ευχάριστη λύση.

 Έτσι λοιπόν βολευόμαστε να αγνοούμε όχι μόνο το δάσος, αλλά ΚΑΙ το δέντρο, εστιάζοντας την προσοχή σε όποιο κομματάκι κλαδιού βρέθηκε να ενοχλεί την πορεία ή το οπτικό μας πεδίο.

Είναι όμως αυτό καθαρά νεοελληνικό προνόμιο;

Ανεβαίνοντας επίπεδο, διαπιστώνουμε ότι το ίδιο ακριβώς πρόβλημα αντιμετωπίζει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Είναι μεγάλη και πολύπλοκη για να διοικηθεί με τόσο διεσπαρμένες αρμοδιότητες σε ευρωπαϊκούς και εθνικούς θεσμούς, όταν μάλιστα δεν είναι σαφές ποιος εφαρμόζεται σε κάθε περίπτωση. Κι άφησε τόσο πολύ τον χρόνο να κυλήσει από το Μάαστριχτ, σφυρίζοντας αδιάφορα. Τώρα, που έφτασε ο κόμπος στο χτένι, όλες οι αποφάσεις που καλείται να πάρει έχουν τεράστιο οικονομικό και κοινωνικό κόστος. Επιτρέψτε μου να κάνω μια εκτεταμένη αναφορά στην διαδικασία της Ευρωπαϊκής ενοποίησης διότι πολλά από τα σημερινά μας προβλήματα οφείλονται στην διστακτικότητα και το ανέμπνευστο των βημάτων με τα οποία υποτίθεται ότι προχωράει το ευρωπαϊκό όραμα, ενώ και το ιστορικό αυτού του “μπρος – πίσω” είναι ιδιαίτερα διδακτικό. Θα έλεγα ότι είναι και προφητικό. Επιπλέον η Δημιουργία είναι ένα κόμμα με σαφή ευρωπαϊκό προσανατολισμό κι όπως μιλάμε έξω από τα δόντια για την ελληνική παθογένεια, το ίδιο θα κάνουμε και για την ευρωπαϊκή. Καλοπροαίρετα αλλά αυστηρά.   

Οι πρωτεργάτες της ευρωπαϊκής ιδέας είχαν στο μυαλό τους μια Ενωμένη Ομοσπονδιακή - τουλάχιστον - Ευρώπη. Η ιστορική διακήρυξη του Ρομπέρ Σουμάν είνα ξεκάθαρη: “Η παγκόσμια ειρήνη, έλεγε ο Γάλλος Υπουργός εξωτερικών, δεν μπορεί να διαφυλαχθεί αν δεν αναληφθούν δημιουργικές προσπάθειες ανάλογες των κινδύνων που την απειλούν.”

Ήταν το 1950 με νωπές ακόμα τις πληγές του πολέμου. Και συνέχιζε: Η Ευρώπη δεν θα δημιουργηθεί “ με τη μία”, ούτε σε ένα συνολικό σχέδιο : θα οικοδομηθεί μέσα από συγκεκριμένα επιτεύγματα που κατ΄αρχάς θα δημιουργήσουν μια πραγματική αλληλεγγύη. (Θυμηθείτε το αυτό όταν σε λίγο θα κουβεντιάσουμε για την πολυθρύλητη ενοποίηση του μεταρρυθμιστικού χώρου) Με την κοινή διαχείριση της βασικής παραγωγής (άνθρακα και χάλυβα) και τη θέσπιση μιας νέας Ανώτατης Αρχής της οποίας οι αποφάσεις θα δεσμεύουν τη Γαλλία, τη Γερμανία και τις άλλες χώρες που θα προσχωρήσουν σε αυτή την κοινότητα, η πρόταση αυτή θα οδηγήσει στη δημιουργία των πρώτων συγκεκριμένων θεμελίων μιας Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας.

Eτσι ξεκίνησε αυτό το όραμα. Με στόχο την ομοσπονδία.

Δείτε επί τροχάδην τα επόμενα βήματα:

  • 1951 Έξι Χώρες ιδρύουν την Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα - (ΕΚΑΧ).
  • `57 Οι ίδιες Χώρες ιδρύουν την Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ) και την Ευρωπαϊκή Κοινότητα Ατομικής Ενέργειας.
  • `62 Κοινή Αγροτική Πολιτική
  • `65 Κοινά όργανα
  • `68 Τελωνειακή Ένωση
  • ’70 Ο πρώτος προϋπολογισμός.
  • `72 Μπαίνουν Ηνωμένο Βασίλειο, Δανία, Ιρλανδία
  • `75 Ιδρύεται Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, και Ελεγκτικό Συνέδριο.
  • `76 Τα μελη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου εκλέγονται με καθολική ψηφοφορία.
  • `79 Ευρωπαϊκό Νομισματικό Σύστημα (ΕΝΣ) και Ευρωπαϊκή νομισματική μονάδα (ΕCU).
  • `81 Μπαίνουμε εμείς – που να φανταζόντουσαν τι τους περίμενε…
  • `86 Μπαίνουν Ισπανία – Πορτογαλία και κυρώνεται η Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη. Έρχεται το πρώτο πακέτο Ντελόρ.
  • `88 Σχεδιαζονται τα τρία στάδια της Νομισματικής και Οικονομικής Ένωσης (ΟΝΕ).
  • `89 Ελεύθερη διακίνηση κεφαλαίων
  • `90 Σχεδιασμός και της πολιτικής ένωσης
  • `91 Μάαστριχτ. Γεννιέται η Ευρωπαϊκή Ένωση.

Την περίοδο 85 – 95 η Ευρώπη ευτύχησε να έχει στο τιμόνι της έναν οραματιστή και πραγματιστή συνάμα, τον Ζακ Ντελόρ. Ευτύχησε επίσης να έχει εθνικούς ηγέτες που έβλεπαν μπροστά και έξω από τα ασφυκτικά σύνορα των χωρών τους. Μη θεωρήσετε τη λέξη “ασφυκτικά” υπερβολική επειδή νομίζουμε ότι η Ευρώπη αποτελείται από μεγάλες και ισχυρές θεωρητικά χώρες. Σε λίγα χρόνια και η Γερμανία και η Γαλλία θα είναι κρατίδια μπροστά στις αναδυόμενες οικονομίες. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες λοιπόν της δεκαετίας του ’90 σχεδίασαν τα επόμενα βήματα που θα οδηγούσαν στην Ευρωπαϊκή Ενοποίηση: νομισματική δημοσιονομική, νομική, στρατιωτική, πολιτική, διοικητική. 

Εδώ όμως αρχίζουν τα δύσκολα. Τώρα πια δεν μιλάμε για απεριόριστο συνάλλαγμα και για ταξίδια χωρίς διαβατήριο. Τώρα, θίγεται το μεγάλο ταμπού της Ευρώπης, κι όχι μόνο: το εθνικό κράτος. Όμως, κάθε βήμα συνένωσης δεν σημαίνει ότι παραχωρώ κάτι, για κάτι άλλο που πιστεύω ότι θα είναι μεγαλύτερης αξίας; Κάποια στιγμή και η Ευρώπη δεν θα έπρεπε να σταθεί απέναντι στον καινούργιο κόσμο όπως την εποχή που οι πόλεις κράτη δίνανε τη θέση τους σε ευρύτερες δομές διοίκησης; Εύκολο να το λες. Δύσκολο να το πετύχεις και μάλιστα με την αρχή της ομοφωνίας. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση του 21ου αιώνα δεν υπάρχει Φίλιππος της Μακεδονίας, ούτε Βίκτωρ Εμμανουήλ Β’ να επιβάλλουν την ένωση πότε με την πειθώ και πότε με τα όπλα. Στην σημερινή Ευρώπη αυτό το όπλο λέγεται ψήφος. Αλλά δεν είναι πάντα εύστοχο.

Είναι χαρακτηριστικό ότι από το ‘51 μέχρι το ‘91, επί 40 ολόκληρα χρόνια, σ’ όλα αυτά τα βήματα ενοποίησης οι λαοί της Ευρώπης δεν εξέφρασαν ποτέ την άποψή τους για την κοινή πορεία.

Τις αποφάσεις τις έπαιρναν οι εκλεγμένοι στις εθνικές εκλογές ηγέτες. Ακόμα και όταν καθιερώθηκαν οι εκλογές για την ευρωβουλή αντιμετωπίσηκαν σαν ένα εκτεταμένο γκάλοπ ή σαν εθνικές εκλογές στο πιο χαλαρό. Ουδέποτε τα κόμματα – κι αυτό δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο – αισθάνθηκαν την υποχρέωση να ενημερώσουν τους πολίτες ποιο ακριβώς είναι το όραμά τους για τις Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης.

Η Ευρώπη των μονοπωλίων και η Ευρώπη των λαών είναι εξοργιστικά, εγκληματικά απλοϊκά σχήματα για να περιγράψουν τις κοσμογονικές μεταβολές της εποχής μας. Όμως είναι βούτυρο στο ψωμί των λαϊκιστών που ανακάλυψαν έναν πολύ πρόσφορο μπαμπούλα: οι “μεγάλοι” αποφασίζουν για σένα εις βάρος σου. Τι λες, ρε μεγάλε! Λες και συνέβαινε ποτέ διαφορετικά! Λες και το διάσημο μπακαλόχαρτο με το οποίο Τσώρτσιλ, Στάλιν και Ρούσβελτ καθόριζαν τα ποσοστά επιρροής τους στην μεταπολεμική Ευρώπη εκτέθηκε ποτέ στη κρίση κάποιου σώματος!

«Μια μακρινή χώρα για την οποία ξέρουμε ελάχιστα» ήταν η ένοχη δικαιολογία του Τσάμπερλαιν όταν το ’38 συμφώνησε με τον Χίτλερ τον διαμελισμό της Τσεχοσλοβακίας. Στη συμφωνία του Μονάχου, τους Τσέχους διπλωμάτες δεν τους επέτρεψαν ούτε να μπουν στην αίθουσα των συνομιλιών.

Ένας ορθολογιστής δεν θα αργήσει να σκεφτεί: πότε έχει μεγαλύτερη δύναμη ο πολίτης της Ευρώπης, και ειδικά μιας μικρής χώρας; Όταν φοράει την επαρχιώτικη κονκάρδα του και περιμένει στο διάδρομο να του ανακοινώσουν τις αποφάσεις ή όταν συμμετέχει ισότιμα σε μια Ενωμένη, Ενιαία Ευρώπη συνδιαμορφώνοντας με άλλα 500.000.000 πολίτες, ευρύτερες και βαθύτερες συνεργασίες;

Η απάντηση είναι προφανής, όμως αυτό το «συνδιαμορφώνοντας» θέλει πολλή κουβέντα. Με ποιον τρόπο; Μόνο ψηφίζοντας; Ή με ενημέρωση, διαβούλευση, οργάνωση, συνεχή δραστηριότητα;

Η ψήφος, που όταν λειτουργήσει σωστά είναι δύναμη, όταν γίνει υποχείριο των λαϊκιστών καταλήγει παγίδα καταστροφής. Το παράδειγμα της Ευρώπης είναι χαρακτηριστικό. Ξαναγυρνάμε στην ιστορία μας, μέσα της δεκαετίας του ’90. Έχει καταρρεύσει ο σοσιαλισμός και τα κράτη του Σοβιετικού μπλοκ χτυπούν την πόρτα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πρόκειται για ενδυνάμωση ή για ξεχείλωμα; Η απόφαση θα ληφθεί με πολιτικά ή με οικονομοτεχνικά κριτήρια; Ο ευρωσκεπτικισμός εντείνεται παίρνοντας τον τόνο από τους παραδοσιακά αρνητικούς Βρετανούς. Ομως, είναι τόσο απλό: αν η Ευρώπη θέλουμε να λειτουργεί ως ενιαία οντότητα θα πρέπει να έχει ένα Σύνταγμα, μία νομοθεσία, έναν στρατό, έναν Υπουργό Οικονομικών, ένα νόμισμα, κοινή εξωτερική πολιτική, μία σημαία και έναν εθνικό ύμνο: την ωδή της χαράς του Μπετόβεν. Ο Ντελόρ και η παρέα του ξέρουν ότι η Ευρώπη ή θα ενωθεί ή θα διαλυθεί. Μέση οδός δεν υπάρχει. Και δρομολογούν το Σύνταγμα της Λισαβόνας. Με τη Συνταγματική Συνθήκη της Ρώμης, το 2004, 25 αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της διευρυμένης πλέον Ένωσης συμφωνούν να εκχωρήσουν εξουσίες των κρατών τους στο όραμα του μεγάλου κοινού κράτους που άρχιζε να αχνοφέγγει στο βάθος. Είχαν υπολογίσει όμως χωρίς τα αντανακλαστικά μιας ανίερης συμμαχίας. Ακροδεξιοί και αριστεροί, ξέχασαν τις διαφορές τους, ξαναέβγαλαν στη γύρα τις φουστανέλες που απειλούνται οι μεν, τα εργασιακά δικαιώματα που απειλούνται οι δε και άρπαξαν τα κομπρεσέρ να κατεδαφίσουν το Ευρωπαϊκό οικοδόμημα πριν καν πήξει το πρώτο μπετό των θεμελίων.

Κομμουνιστές και εθνικιστές: οι δύο όψεις του ίδιου κάλπικου νομίσματος, που επειδή μπορεί να εξαργυρωθεί μόνο στο χρηματιστήριο του παρελθόντος τραβάει με λύσσα και τον υπόλοιπο κόσμο στην οπισθοδρόμηση.

Τι νομίζετε θα συνέβαινε; Η ιστορία πάει εκεί που την πας. Συνήθως  η εξέλιξή της είναι μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Έτσι έγινε κι εδώ. Το Σύνταγμα της Λισαβόνας για να αποκτήσει πρόσθετη νομιμοποίηση εφάρμοσε μια καινούργια διαδικασία: θα έπρεπε να επικυρωθεί από τα κράτη μέλη. Λογικό, αφού αναλάμβανε εξουσίες που μέχρι τότε ανήκαν στην δικαιοδοσία των εθνικών κρατών. Δεν όριζε όμως με ποιον τρόπο θα γίνονταν αυτή η επικύρωση. Τα περισσότερα κράτη το υπερψήφισαν στα κοινοβούλιά τους. Η Βρετανία είπε ότι θα κάνει δημοψήφισμα. Την πρόφτασαν η Γαλλία και η Ολλανδία που έκαναν. Ψηφίζοντας «όχι» στο Ευρωπαϊκό Σύνταγμα σκότωσαν το μωρό στη θερμοκοιτίδα. Και αναρρωτιέται ο καθένας που διαθέτει κοινό νου: πόσοι από τα 80 εκατομμύρια κατοίκων αυτών των δύο χωρών μπόρεσαν να διαβάσουν τις εκατοντάδες σελίδες του Συντάγματος και να στοχαστούν για το μέλλον της Ευρώπης, όπως θα όφειλαν πριν πάνε στην κάλπη; Όχι πάντως περισσότεροι απ’ όσους βουλευτές μας διάβασαν και το ελληνικό μνημόνιο. Αν ψάξετε την ειδησεογραφία της εποχής θα διαπιστώσετε ότι η αρνητική ψήφος τους ελάχιστη σχέση είχε με το Ευρωπαϊκό Σύνταγμα.

Η άρνηση των Γάλλων αποτέλεσε ψήφο διαμαρτυρίας στον Πρόεδρο Ζακ. Σιράκ, η δημοτικότητα του οποίου ήταν στο ναδίρ, λόγω αύξησης της ανεργίας και περικοπών στον προϋπολογισμό! Αυτά το 2005. Δεν είχαν δει ακόμα τη χατζάρα που κρατούσε ο Σαρκοζί και το δρεπανηφόρο άρμα του Ολάντ.

«Ψηφίζουμε ΟΧΙ. Είναι ένα σύνταγμα για τις πολυεθνικές και τα αφεντικά. Ασχολείται με τον ανταγωνισμό, τα κέρδη, την αγορά και τον καπιταλισμό. Είμαστε ενάντια σ’ όλα αυτά. Είμαστε κομμουνιστές. Οι πιο πολλοί εργάτες θέλουν να τους φτύσουν τους πολιτικούς. Δεν πάει άλλο». Δήλωση ενός 23χρονου καθηγητή ιστορίας που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Γκάρντιαν στις 28-5-2005. Τι λέτε, το είχε διαβάσει;

Ακόμα πιο αρνητικοί από τους Γάλλους ήταν οι Ολλανδοί.Το ΟΧΙ πήρε 61,6% παρά το γεγονός ότι τόσο τα τρία κόμματα του κυβερνητικού συνασπισμού όσο και τα δύο μεγαλύτερα κόμματα της αντιπολίτευσης διεξήγαγαν μια μαχητική καμπάνια υπέρ του ΝΑΙ. Και στην Ολλανδία τα ζητήματα που έπαιξαν ρόλο για τη μεγάλη πλειοψηφία του ΟΧΙ είχαν καθαρά εθνικό χαρακτήρα. Τους έκαιγε το κοινωνικό κράτος, η ανεργία, η αβεβαιότητα για το μέλλον, αλλά και ο Ευρωστρατός.

Ας το δούμε λίγο περισσότερο αυτό. Το κοινό ευρωπαϊκό αμυντικό δόγμα και ο κοινός στρατός εμάς μάλλον μας αρέσει, έτσι δεν είναι; Αν ισχύσει, τα σύνορά μας τα εγγυάται η Ευρωπαϊκή Ένωση και η απειλή από Ανατολικά φαίνεται λιγότερο επίφοβη. Ο Ολλανδός όμως αισθάνεται απειλή μόνο από την παλίρροια του Ατλαντικού! Γιατί να ’ρθεί να σκοτωθεί στην Ελλάδα υπερασπίζοντάς την από μια, ας πούμε, τουρκική επίθεση;

Τι θα προσφέρει η Ελλάδα στην ευρωπαϊκή ιδέα, ή για να το κάνουμε πιο συγκεκριμένο, στον Ολλανδό ψηφοφόρο, για αντιστάθμισμα της αύξησης των αμυντικών δαπανών της Ολλανδίας, δηλαδή της φορολόγησής του, ή ακόμα περισσότερο αντίστοιχο του πιθανού θανάτου του για την υπεράσπιση των ελληνικών συνόρων; Για να πάρεις πρέπει και να δώσεις. Δεν ξέρω πόσο το έχουμε αντιληφθεί αυτό. Μα, θα ρωτήσετε, μια δυνατή Ευρώπη δεν αποτρέπει σχεδόν ολοκληρωτικά το ενδεχόμενο του πολέμου; Ποιος θα τα βάλει μαζί της; Ναι. Το αποτρέπει - σχεδόν. Όμως αν αυτό το σχεδόν, τη ελάχιστη θεωρητικά πιθανότητα να συμβεί το απευκταίον, ένας καπάτσος λαϊκιστής το χειριστεί κατάλληλα, μπορεί να πυροδοτήσει τα πιο συντηρητικά αντανακλαστικά ακόμα κι ενός προοδευτικού λαού όπως είναι οι Ολλανδοί. Κι έτσι έγινε. Αντί λοιπόν οι ψηφοφόροι της Ευρώπης να αρχίσουν να ασχολούνται με το πλησίασμα και την αλληλοκατανόηση, παραδόθηκαν σε φοβικές, εθνοκεντρικές ομφαλοσκοπήσεις, στις οποίες η απειλή ήταν πάντα οι άλλοι και προτεινόμενη σωτηρία το διαχρονικό καβούκι μας.

Από το 2005 και μετά η Ευρώπη τράβηξε χειρόφρενο. Εντάξει, συνέβησαν πράγματα, δεν έμειναν άπραγοι, αλλά δεν είχαν καμμία σχέση με το όραμα των πρωτοπόρων της ενοποίησης. Θα μπορούσαν να έχουν και την... υπογραφή της ΔΗΜΑΡ: το Σύνταγμα της Λισαβόνας μετωνομάστηκε σε Συνθήκη της Λισαβόνας, η εκτελεστική εξουσία της Ευρώπης μετατράπηκε σε γραμματεία του Ευρωπαϊκου συμβουλίου, άνθρωποι άχροες, άοσμοι και άγευστοι, βρίσκονται στη θέση των πιο νευραλγικών, σύμφωνα με τον αρχικό σχεδιασμό αλλά εντελώς διεκπεραιωτικών σύμφωνα με ό,τι επικρατεί σήμερα, θέσεων στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Ακόμα και αυτές οι λέξεις Επιτροπή και Συμβούλιο δείχνουν ατολμία, σαν να επιλέχτηκαν περισότερο για να μην ενοχλήσουν τις εθνικές κυβερνήσεις παρά για να σημάνουν κάτι.

Και η σχέση πλέον εθνικών και ευρωπαϊκών δομών είναι εφάμιλλη των δηλώσεων Κουβέλη: θεωρητικά επικρατεί η ευρωπαϊκή νομοθεσία, αλλά στην πράξη η εθνική! Εξαιρούνται οι περιπτώσεις που δεν επικρατεί αλλά δεν ξέρουμε ακριβώς ποιες είναι διότι θα πρέπει να αποδειχθεί ότι η Ευρώπη εκεί θα τα κατάφερνε καλύτερα, που πάλι δεν ξέρουμε πότε θα συνέβαινε αυτό, διότι προηγουμένως πρέπει να αποτύχει ο εθνικός χειρισμός! Όμως το κοινό συμφέρον δεν μπορεί να θίγει ένα «ουσιώδες συμφέρον» ενός κράτους μέλους της Ένωσης. Aλλά δεν υπάρχει ορισμός του ουσιώδους συμφέροντος οπότε πρέπει να αποδειχθεί, αφού θιγεί πρώτα, ότι ήταν ουσιώδες, πράγμα που αντίκειται στην αρχή του να μην θίγεται το ουσιώδες συμφέρον! Καταλάβατε τίποτε;

Εκεί που γίνεται το έλα να δεις είναι οι ψηφοφορίες. Τα κράτη μέλη είναι 27. Πώς αποφασίζουν; Περνάει ότι ψηφίσουν οι 14; Ή μετράνε κι άλλα κριτήρια π.χ. ο πληθυσμός, η οικονομική δύναμη, η συμμετοχή στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό; Μας θυμίζει κάτι από τις τροποποιήσεις του καταστατικού μας αυτό;

Αλήθεια, αν έπρεπε να θεσπίσετε έναν δίκαιο τρόπο ψηφοφορίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση τι θα προτείνατε; Επειδή είστε γρήγοροι σας δίνω 3 δευτερόλεπτα να το σκεφθείτε.

Το σκεφθήκατε; Δείτε τι ισχύει  έως τις 31 Οκτωβρίου 2014. Οι πράξεις που θεσπίζονται μετά από πρόταση της Επιτροπής πρέπει να συγκεντρώνουν τουλάχιστον 74% του συνολικού αριθμού των ψήφων των κρατών μελών οι οποίες να αντιπροσωπεύουν τουλάχιστον 62% του πληθυσμού της Ένωσης βάσει των στοιχείων της Eurostat. Στις περιπτώσεις που δεν υπάρχει πρόταση της Επιτροπής, για τη θέσπιση πράξεων, απαιτούνται τουλάχιστον 255 ψήφοι υπέρ, που περιλαμβάνουν τις ψήφους των δύο τρίτων τουλάχιστον των μελών. Από την 1η Νοεμβρίου 2014, ως ειδική πλειοψηφία ορίζεται ποσοστό τουλάχιστον 55% των μελών του Συμβουλίου, το οποίο περιλαμβάνει τουλάχιστον δέκα πέντε μέλη και αντιπροσωπεύει κράτη μέλη που συγκεντρώνουν ποσοστό τουλάχιστον 65% του πληθυσμού της Ένωσης. Η μειοψηφία αρνησικυρίας πρέπει να περιλαμβάνει τουλάχιστον τέσσερα μέλη του Συμβουλίου, ειδάλλως θεωρείται ότι επιτυγχάνεται ειδική πλειοψηφία. Όμως, εφόσον το Συμβούλιο δεν αποφασίζει μετά από πρόταση της Επιτροπής ή του ύπατου εκπροσώπου της Ένωσης για θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας, ως ειδική πλειοψηφία ορίζεται ποσοστό τουλάχιστον 72% των μελών του Συμβουλίου που αντιπροσωπεύουν τα συμμετέχοντα κράτη μέλη, εφόσον το ποσοστό αυτό αντιστοιχεί στο 65% τουλάχιστον του πληθυσμού της Ένωσης!

Απλό, ε; Είμαι σίγουρος ότι σκεφθήκατε το ίδιο ακριβώς!

Υπάρχουν βέβαια και οι περιπτώσεις κατά τις οποίες, δεν λαμβάνουν μέρος στη ψηφοφορία όλα τα μέλη του Συμβουλίου, αλλά δεν είμαι τόσο σαδιστής για να σας πω τι ισχύει εκεί.

Μα δεν βλέπει κανείς ότι αυτή η Ευρώπη δεν κουμαντάρεται; Βεβαίως. Πριν λίγες μέρες ο Ζακ Ντελόρ υποστήριξε ότι είναι απαραίτητη μια τροποποίηση της συνθήκης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, «Η αλληλεγγύη περνά από την εγκατάλειψη μέρους της εθνικής κυριαρχίας σε ό,τι αφορά την διαχείριση του κοινού νομίσματος, την προοδευτική εναρμόνιση των φορολογικών συστημάτων, την προσπάθεια συνοχής στο εσωτερικό της ευρωζώνης. Εάν δεν το κάνουμε αυτό, τότε θα οπισθοχωρήσουμε προς μια ζώνη ελεύθερων εμπορικών συναλλαγών. Μια ζώνη ελεύθερου εμπορίου χωρίς πολιτική εξουσία, που δεν πρωτοπορεί, χωρίς πολιτικές αλληλεγγύης, αυτή είναι μια Ευρώπη που θα εξαφανιστεί». Και πρόσθεσε: «Σήμερα, είναι απλό: οι Ευρωπαίοι έχουν μια επιλογή, ανάμεσα στην επιβίωση ή στην παρακμή.

Τα ίδια ακριβώς υποστηρίζουν ο Ντανιέλ κον Μπεντίτ – ο κόκκινος Ντάνι του Μάη του ’68 και ο πρώην πρωθυπουργός του Βελγίου Γκυ Φερχόφστατ σε ένα κοινό μανιφέστο που εξέδωσαν πρόσφατα με τον εύγλωττο τίτλο “Ξύπνα Ευρώπη!”

Σε ποιους απευθύνονται; Στους πολιτικούς; Όχι βέβαια!

Σε μας απευθύνονται, τους πολίτες. Εμείς είμαστε που πρέπει να ξυπνήσουμε για να ρίξουμε ένα κουβά κρύο νερό στους πολιτικούς, όχι μόνο της Ελλάδας, που εξακολουθούν να κοιμούνται βαριά, όπως μετά από ένα πολύ γερό... τσιμπούσι.

Μα, μπορούμε να το κάνουμε; Τι δύναμη έχουμε εμείς, οι απλοί πολίτες, σε μια μικρή γωνιά του κόσμου;

Ποτέ άλλοτε, στην παγκόσμια ιστορία, ένας “απλός” πολίτης δεν είχε τόση δύναμη. Δεν έχουμε αντιληφθεί ακόμα τη δύναμη που έχουμε! Τόσα χρόνια, ξέροντας ότι κάποιοι άλλοι αποφασίζουν για μας, είχε ποτίσει τα κύτταρά μας αυτή η αίσθηση της ανημπόριας, η νωχέλεια της παραίτησης. Κι όμως: το διαδίκτυο είναι το πιο δυνατό όπλο στην ιστορία της ανθρωπότητας.

Ένα αληθινά συγκινητικό μήνυμα μπορεί να κάνει τον γύρο του κόσμου σε δευτερόλεπτα και μέσα μια βδομάδα να μιλήσει σε εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους.

Μια παρέα ψυχωμένων ανθρώπων μπορεί να πείσει και να ενεργοποιήσει έναν λαό εθισμένο στην παθητικότητα.

Εμείς, εδώ μέσα, το καταφέραμε και τον Μάϊο και τον Ιούνιο παρά τον αδυσώπητο εσωτερικά και εξωτερικά πόλεμο.

Αλλά ρίξαμε πολύ δουλειά! Εκτός από τα χιλιάδες οργανωτικά που έπρεπε να αντιμετωπίσουμε, ξαφνικά αρχίσαμε να μελετούμε Συντάγματα, Συνθήκες, Νομοθεσίες, Συμβάσεις, ΑΟΖ, γεωπολιτικά και πάει λέγοντας. Μπελάς! Αλλά δεν γίνεται αλλιώς.

Όπως είναι εύκολο να καταλάβουμε, η δουλειά του υπεύθυνου πολίτη είναι «ζόρικη». Το να ενημερώνεσαι χρειάζεται και κόπο και χρόνο. Κι όταν δεν μπορείς, τι κάνεις; Εκχώρηση δικαιωμάτων! Δεν είναι ντροπή να εμπιστεύεσαι κάποιον που ξέρει καλύτερα ή έχει περισσότερο χρόνο, διάθεση, ευκαιρίες να ασχοληθεί. Η εκχώρηση δικαιωμάτων στη Δημοκρατία λέγεται αντιπροσωπευτικότητα.

Για να γυρίσουμε τον διακόπτη στην ένδειξη “Δημιουργία, ξανά” θεωρείτε ότι η ψήφιση άρθρων του καταστατικού θα πρέπει να γίνεται με καθολική ψηφοφορία από όλα τα μέλη ή μπορεί να είναι δουλειά της Εθνικής Επιτροπής; Δεν χρειάζεται να απαντήσετε τώρα, σκεφθείτε το. Αν μιλήσουμε για Ευρώπη για ποια πράγματα πιστεύετε ότι τις αποφάσεις πρέπει να τις παίρνουν α) οι λαοί της Ευρώπης με άμεση καθολική ψηφοφορία β) τα εθνικά κοινοβούλια γ) οι Ευρωπαϊκές διοικητικές δομές;

Όπως βλέπετε μπορεί για μια ψηφοφορία να χρειαστεί μια προκαταρτική ψηφοφορία ώστε το σώμα να κρίνει αν είναι αρμόδιο να φηψίσει ή όχι. Ένας μη ενημερωμένος ψηφοφόρος είναι ένας επικίνδυνος ψηφοφόρος, ειδικά εάν δεν έχει γνώση της άγνοιάς του. Και δεν είναι καθόλου σπάνιο είδος.

Οι ανθρώπινες κοινωνίες – η Δημιουργία, ξανά! είναι μια από αυτές, η Ελλάδα είναι μια από αυτές, η Ευρώπη είναι μια από αυτές - δεν προχωρούν λάμνοντας ανέμελα στον ήλιο, όπως οι ερωτευμένοι που κάνουν βαρκάδα. Δίνουν μάχες για την εξέλιξή τους κάθε μέρα. Ακόμα και στο εσωτερικό τους. Γιατί πάντα θα υπάρχει ένας άνθρωπος ή μια ομάδα που θα έχει κάποιο ειδικό προνόμιο, κάποιο άνομο συμφέρον και θα παλεύει να το διατηρήσει. Από τους έξω φαίνεται σαν να πολεμούν τον ίδιον τους τον εαυτό. Αλλά δεν είναι καθόλου έτσι. Απλώς έτσι προχωράει η εξέλιξη.

Με αιχμή του δόρατος, λοιπόν, την Πληροφορική, η “Δημιουργία, ξανά!” θα καθιερώσει τον ρόλο του Υπεύθυνου Πολίτη σε ένα περιβάλλον Άμεσης Δημοκρατίας. Δυναμικό υποσύνολο της έννοιας του Υπεύθυνου Πολίτη είναι η έννοια του πολίτη – ελεγκτή, που έχει ήδη ενεργοποιήσει με εξαιρετική επιτυχία ένα δραστήριο μέλος μας, και προσπαθεί να προωθήσει νομικά την άποψη ότι ένας φορολογούμενος πολίτης έχει έννομο συμφέρον να στρέφεται δικαστικά κατά των πολιτικών όταν αυτοί αποδεδειγμένα διασπαθίζουν τους φόρους που πλήρωσε.

Τις τεχνολογικές εφαρμογές που αξιοποιούμε κι αυτές που δημιουργούν οι ερευνητές μας δεν θα τις κρατήσουμε για μας. Την τεχνολογία για τις διαβουλεύσεις και τα δημοψηφίσματα θα τις συστήσουμε σε οργανωμένα κινήματα πολιτών, σε κοινότητες, δήμους, περιφέρειες.

Θα προκαλούμε πανελλήνια και γιατί όχι πανευρωπαϊκά διαδικτυακά δημοψηφίσματα. Στόχος μας είναι να δείξουμε σ’ όλον τον κόσμο ότι στην Ελλάδα της παρακμής και της ρεμούλας υπάρχει ένα τρελό χωριό που έχει πιει από το μαγικό, το ανίκητο φίλτρο της Δημιουργίας.

Στο εσωτερικό της χώρας θα συνεργαστούμε με ακτιβιστές, με οργανωμένες ομάδες που προσφέρουν κοινωνικό έργο, με νέους επιστήμονες, με αγρότες, με καλλιτέχνες, με υπερκομματικούς αιρετούς δημιουργώντας ένα δίκτυο υποστηρικτών των ιδεών μας. Δεν είναι ανάγκη όλοι αυτοί να είναι μέλη του κόμματος. Η έννοια του κόμματος, ακόμα κι αν πρόκειται για μια απόλυτα αντισυστημική κίνηση όπως η “Δημιουργία, ξανά!” εξακολουθεί να μην χτυπάει καλά στα αυτιά των ανθρώπων – ούτε και στα δικά μας. Σύντομα θα διαμορφώσουμε έναν απλό μηχανισμό διαβαθμισμένης συμμετοχής. Ο καθένας θα μπορεί να πλησιάζει τη Δημιουργία στην απόσταση που του ταιριάζει, γιατί, μην το παραβλέπουμε, η εσωκομματική μόλυνση των τελευταίων μηνών έχει τρομάξει πολλούς. Πρέπει να πεισθούν ότι καθαρίσαμε την πληγή και τώρα μόνο υγιή κύτταρα αναπτύσσονται εκεί. Μέχρι το τέλος του έτους, ο στόχος είναι να δημιουργηθούν περιφερειακές οργανώσεις σε κάθε νομό της χώρας, σε κάθε κράτος της Ευρώπης και στις σημαντικότερες πόλεις των ΗΠΑ και της Αυστραλίας, όπου ήδη έχουμε δραστήριους πυρήνες.

Στο εξωτερικό, οι περιφερειακές οργανώσεις στην Ευρώπη, στην Αμερική και στην Αυστραλία θα μεταφέρουν το μήνυμά μας στους ομογενείς, στις κυβερνήσεις, στα ΜΜΕ και στους διαμορφωτές της κοινής γνώμης, αλλάζοντας την εικόνα που έχουν για την Ελλάδα και τους Έλληνες. Το ενδιαφέρον του κόσμου για μας ήταν και παραμένει ισχυρό. Θυμηθείτε ότι πριν το πρώτο ελληνικό έντυπο γράψει για τη δημιουργία, είχαμε δώσει περισσότερες από 20 συνεντεύξεις σε ξένα έντυπα και τηλεοπτικά δίκτυα. Θέλουμε να εντάξουμε στην κεντρική ζωή της Δημιουργίας τους ξενητεμένους, παλαιότερους ή πρόσφατους. Θέλουμε να τους ενημερώνουμε για το πόσο προσπαθούμε να διαμορφώσουμε τις συνθήκες ώστε να ξαναγυρίσουν σύντομα.  

Το ίδιο και περισσότερο θα κάνουμε για τις περιφερειακές οργανώσεις. Με το νέο καταστατικό αποκτούν ιδιαίτερα σημαντική αντιπροσώπευση στα όργανα. Στην πράξη θα καταργήσουμε την απόσταση κέντρου περιφέρειας. Σήμερα, εδώ, υπάρχουν συνδημιουργοί από την Αττική, την περιφέρεια και την Ευρώπη. Καμμία απόσταση. Αλλά και όταν αυτή η γιορτή τελειώσει πάλι δεν θα υπάρχει καμμία απόσταση. Όλες οι συνεδριάσεις του Πολιτικού Συμβουλίου και της Εθνικής Επιτροπής θα γίνονται και διαδικτυακά. Συνεδριάσεις με ιδιαίτερο ενδιαφέρον θα μεταδίδονται σε όλα τα μέλη και σε όποιον θέλει να παρακολουθήσει. Δεν έχουμε τίποτε να κρύψουμε. Η Δημιουργία δεν έχει τίποτε να κρύψει. Η Δημοκρατία δεν έχει τίποτε να κρύψει. Όμως το κόστος για την Δημοκρατία είναι η συνεχής εγρήγορση. Όσοι είμαστε σήμερα εδώ μέσα έχουμε αποδείξει ότι αυτή την εγρήγορση τη διαθέτουμε. Θα συνεχίσουμε.

Άφησα για το τέλος ένα ζήτημα που πολλές φορές μας έχει απασχολήσει, τις περισσότερες υποκινούμενο από ερωτήσεις τρίτων. Ποια ιδεολογία εκπροσωπείτε; Τι είστε; Φιλελεύθεροι, Σοσιαλιστές, Δεξιοί. Προσδιορίστε, μας έλεγαν, τη θέση σας στο πολιτικό χάρτη.

Η απάντησή μας ήταν: ας πούμε ότι δηλώνουμε κάτι απ’ όλα αυτά. Και τι θα καταλάβετε; Υπήρχε ποτέ στην Ελλάδα ένα κόμμα που να ήταν αυτό που δήλωνε. Αστικό κόμμα υποτίθεται ότι ήταν η Νέα Δημοκρατία;

Υπάρχει σαφής εικόνα στο μυαλό του ψηφοφόρου για το τι ακριβώς σημαίνει σοσιαλισμός; Αριστερά; Δεξιά; Σοσιαλδημοκρατία; Φιλελευθερισμός;

Εάν ρωτήσουμε κάποιον στο δρόμο σε τι αντιστοιχούν για κείνον, τι έννοια δίνει σ’ αυτούς τους όρους, θα πάρουμε δύο ίδιες απαντήσεις ποτέ?

Όταν λοιπόν χρησιμοποιείς όρους φθαρμένους παίζεις ένα λάθος παιχνίδι με τον αποδέκτη. Αυτόματα σε περιγράφει σύμφωνα μ’ αυτό που έχει ήδη κατασκευάσει στο μυαλό του και αντί να του εξηγήσεις τι πιστεύεις, πολεμάς ένα στερεότυπο, ή κάτι που εκλαμβάνεται ως στερεότυπο, χωρίς να είναι.

Αν εγώ έχω στο μυαλό μου ότι οι φιλελεύθεροι, στους οποίους κολλάμε και ένα «νέο» - νεοφιλελεύθεροι, είναι οι ανάλγητοι αυτοί που θα αφήσουν τις γριούλες να πεθάνουν απροστάτευτες και χωρίς ιατρική περίθαλψη, τότε αμέσως όποιος χρησιμοποιήσει αυτό τον όρο ταυτίζεται με αυτή την «πολιτική». Δεν είναι όμως έτσι.

Ωστόσο, πέρα από την ασάφεια των ιδεολογιών στην Ελλάδα, η ιδεολογία αποδεικνύεται και εξαιρετικά προβληματική ως έννοια, πόσω δε μάλλον ως εργαλείο αντιμετώπισης των κοινωνικών προβλημάτων. Η ιδεολογία όπως αποπειρώνται να την ορίσουν το λεξικά, είναι μια μορφή φιλοσοφίας με θεωρητικό αλλά και πρακτικό χαρακτήρα. Τι θα πει θεωρητικό αλλά και πρακτικό; Η πράξη αλλάζει γιατί οι πραγματικές συνθήκες μεταβάλλονται συνεχώς. Η θεωρία τι κάνει; Τις ακολουθεί; Ή παραμένει άκαμπτη; Αν τις ακολουθήσει παύει να είναι η αρχική ιδεολογία, αν τις αγνοήσει παύει να έχει πρακτικό χαρακτήρα. Να δώσω ένα παράδειγμα: Η αριστερή ιδεολογία βασίστηκε σε κατά μεγάλο μέρος της στην πάλη των τάξεων. Κι αυτό διότι δημιουργήθηκε ως εργαλείο ερμηνείας μιας εποχής που υπήρχε σαφής ταξική διαστρωμάτωση, στεγανά ανάμεσα στις τάξεις, άρα χαμηλή κινητικότητα και, βέβαια, σχέσεις αντιπαλότητας. Για τους Μαρξιστές «οι πολιτικές ιδέες είναι απλές εκφράσεις των συμφερόντων συγκεκριμένων τάξεων».

Σήμερα, σε μια δυτική κοινωνία, στην οποία στεγανά σίγουρα δεν υπάρχουν, σαφής ταξική ταυτότητα επίσης δεν υπάρχει, για ποια πάλη να μιλήσεις; Και πώς να σε βοηθήσει αυτή η ιδεολογία να καταλάβεις γιατί ένας καθηγητής Πανεπιστημίου παίρνει 1200 ευρώ κι ένας συνταξιούχος της ΔΕΗ 2500. Κι ακόμα περισσότερο πώς να σε βοηθήσει να καταλάβεις ποιος είναι ο προνομιούχος και ποιος ο αδικημένος και τι κινήσεις, προς την πλευρά της κοινωνικής δικαιοσύνης, πρέπει να κάνεις;

Ο Κarl Popper υπογραμμίζει ένα πολύ επικίνδυνο χαρακτηριστικό των ιδεολογιών θεωρώντας τες ως «κλειστά συστήματα σκέψης, τα οποία διεκδικούν το μονοπώλειο της αλήθειας». Κάπως έτσι δεν είναι;

Η δική μας λοιπόν ιδεολογία είναι ότι κανένα κλειστό σύστημα σκέψης δεν είναι σε θέση να λύσει τα σύνθετα προβλήματα της εποχής μας. Η δική μας ιδεολογία είναι το ανοιχτό μυαλό, η διάθεση να υιοθετήσουμε καινοτόμες λύσεις και να τις κρίνουμε μόνο από τη σχέση κόστους αποτελέσματος, και πάντα σε συγκρίνοντάς τες με τις εναλλακτικές που είναι διαθέσιμες. Δεν είμαστε κατά του Κράτους, γενικά. Είμαστε κατά της συγκεκριμένης μορφής κράτους. Και κατά λειτουργιών του που έχουν αποδειχθεί ότι είναι αναποτελεσματικές.

Είμαστε κατά του κράτους - επιχειρηματία διότι πάντα εκμεταλλεύεται την προνομιακή του θέση, είτε ως θεσμός είτε μέσω συγκεκριμένων κρατικών λειτουργών για να εγκαθιδρύσει στρεβλώσεις στην αγορά. Θέλουμε να παίρνουμε κάτι σε μια λογική τιμή και σε μια καλή ποιότητα. Δεν μ’ ενδιαφέρει από ποιον θα το αγοράσω. Αν μπορεί το κράτος να μου το πουλήσει θα το πάρω από κει, αλλά αν δεν μπορεί θα πρέπει να το αγοράσω από αλλού ή να έχω εγώ την δυνατότητα να το παράγω. Πάντως, το κράτος - επιχειρηματίας έχει αποτύχει παταγωδώς, όπου εφαρμόστηκε. Ναι, είμαστε εναντίον αυτού του κράτους και υπέρ ενός κράτους ρυθμιστή, του διαιτητή του παιχνιδιού.

Μας ενδιαφέρει και θα πολεμήσουμε για την κατοχύρωση των ατομικών, των πολιτικών και των κοινωνικών δικαιωμάτων, δηλαδή των δικαιωμάτων που αντιστοιχούν στην τριπλή ιδιότητα του ανθρώπου: ως ατόμου, ως πολίτη και ως μέλους του κοινωνικού συνόλου.

Ξέρουμε ότι αναλάβαμε ένα δύσκολο έργο, δεν είναι καθόλου εύκολο αυτό που κάνουμε. Αλλά η σημερινή παρουσία σας εδώ, η συμπαράσταση που έχουμε από ανθρώπους που δεν μπόρεσαν να έρθουν αλλά είναι κοντά μας, και η ανταπόκριση που έχουμε από όλο και μεγαλύτερο μέρος της κοινωνίας, της κοινωνίας των υπεύθυνων πολιτών, μας λένε ότι είμαστε στον σωστό δρόμο.

Θα τον περπατήσουμε μαζί, μέχρι το τέλος.

Δείτε το σχετικό βίντεο