Oικονομική διακυβέρνηση-ψηλαφώντας το "χαμένο" Σύνταγμα - ΙΙ. Η νομοθετική φάση (2011)

Σχεδιάστηκε έτσι η σχετική νομοθεσία-πλαίσιο που θεσπίστηκε το φθινόπωρο του 2011 και είναι γνωστή ως το "πακέτο των 6" (sixpack) νομοθετημάτων των σχετικών με την οικονομική διακυβέρνηση. Εκτός από μια ενημέρωση του υφιστάμενου συμφώνου σταθερότητας (ιδίως του κανονισμού 1467/97) {tip Επεξήγηση :: Από τον κανονισμό 1177/2011 για την επιτάχυνση και διασαφήνιση της διαδικασίας για το υπερβολικό έλλειμμα, ΕΕ Λ 306 της 23.11.2011, σ. 33 επ.}{/tip}, που διευκρινίζει τα στάδια της διαδικασίας του άρθρου 126 ΣΛΕΕ για την αντιμετώπιση του υπερβολικού ελλείμματος, το πρώτο ζεύγος κανονισμών αναφέρεται στη δημοσιονομική πειθαρχία και σύγκλιση/συντονισμό των οικονομικών πολιτικών στο πλαίσιο του "ευρωπαϊκού εξαμήνου", το οποίο αρχίζει με τη θέσπιση, κατά σύσταση της Επιτροπής, των γενικών κατευθύνσεων της οικονομικής πολιτικής και των κατευθυντηρίων γραμμών για την απασχόληση από το Συμβούλιο (πρβλ. άρθρο 121 ΣΛΕΕ). Λαμβάνοντας υπόψη αυτές τις κατευθύνσεις (και για τον προϋπολογισμό τους) τα κράτη μέλη καταρτίζουν μέχρι τον Απρίλιο προγράμματα σταθερότητας/σύγκλισης καθώς και μεταρρυθμιστικά προγράμματα, τα οποία εξετάζονται στη συνέχεια από την Επιτροπή και το Συμβούλιο. Στη συνέχεια η Επιτροπή, αφού προειδοποιήσει τα κράτη μέλη, μπορεί να συστήσει στο Συμβούλιο να απευθύνει συστάσεις στα κράτη μέλη για τη λήψη μέτρων. Εάν αυτά δεν συμμορφωθούν, τότε το Συμβούλιο αποφαίνεται, συστάσει της Επιτροπής, ότι δεν ελήφθησαν τα αναγκαία μέτρα {tip Επεξήγηση :: Κανονισμός 1175/2011 για την ανάπτυξη δημοσιονομικής εποπτείας και εποπτείας/συντονισμού της οικονομικής πολιτικής (τροποποιητικός του κανονισμού 1466/97), ΕΕ Λ 306 της 23.11.2011, σ. 12 επ..}{/tip}. Στα πλαίσια της Ευρωζώνης, η μη συμμόρφωση στη σύσταση του Συμβουλίου επισύρει την κύρωση της έντοκης κατάθεσης, ενώ η περαιτέρω μη συμμόρφωση που συνεπάγεται υπερβολικό έλλειμμα επισύρει την κύρωση της άτοκης κατάθεσης. Εάν δε το κράτος μέλος εξακολουθεί να μη λαμβάνει τα συνιστώμενα διορθωτικά μέτρα, τότε του επιβάλλεται και πρόστιμο {tip Επεξήγηση :: Κανονισμός 1173/2011 για την αποτελεσματική εφαρμογή της δημοσιονομικής εποπτείας στην Ευρωζώνη, ΕΕ Λ 306 της 23.11.2011, σ. 1.}{/tip}(που επιβάλλεται και στην περίπτωση χειραγώγησης των στατιστικών). Ολες οι κυρώσεις επιβάλλονται κατόπιν συστάσεως της Επιτροπής και ο αυτοματισμός τους έγκειται στο ότι μόνο μια ειδική πλειοψηφία στο Συμβούλιο μπορεί να ανατρέψει τις σχετικές συστάσεις ("αντίστροφη πλειοψηφία"), κάτι που αυξάνει σημαντικά τον ρόλο και το κύρος της Επιτροπής στη διαδικασία (ανεξαρτήτως του οικονομικά σκόπιμου της επιβολής τους).

Το σχετικό νομικό οπλοστάσιο περιλαμβάνει όμως και ένα άλλο νέο σκέλος (ζεύγος κανονισμών), που αναφέρεται στην καταπολέμηση των μακροοικονομικών ανισορροπιών, δηλ. μακροοικονομικών εξελίξεων (ισοζύγιο πληρωμών, εμπορικό ισοζύγιο, ιδιωτικό δανεισμό, αγορά των ακινήτων κλπ.) που επηρεάζουν αρνητικά την οικονομική κατάσταση των κρατών μελών. Με βάση ειδικούς δείκτες και τις σχετικές εκθέσεις και απολογισμούς της Επιτροπής (μηχανισμός προειδοποίησης) προβλέπονται κι εδώ συστάσεις προς τα κράτη μέλη (ύστερα από σύσταση της Επιτροπής), καθώς και ενδεχόμενες τελικές αποφάσεις περί μη συμμορφώσεως {tip Επεξήγηση :: Κανονισμός 1176/2011 προς πρόληψη και διόρθωση μακροοικονομικών ανισορροπιών, ΕΕ Λ 306 της 23.11.2011, σ. 25 επ.}{/tip}. Στην περίπτωση της Ευρωζώνης, ο δεύτερος κανονισμός του ζεύγους προβλέπει επιβολή κυρώσεων (έντοκη κατάθεση και, ελλείψει συμμορφώσεως στη δεύτερη σύσταση, πρόστιμα), πάλι με σύσταση της Επιτροπής, που μπορεί να ανατραπεί μόνο με αντίθετη ειδική πλειοψηφία στο Συμβούλιο {tip Επεξήγηση :: Κανονισμός 1174/2011 για τα εκτελεστικά μέτρα διορθώσεως των υπερβολικών μακροοικονομικών ανισορροπιών στην Ευρωζώνη, ΕΕ 306, της 23.11.2011, σ. 8.}{/tip}.Στους προαναφερθέντες κανονισμούς προστίθεται και μια οδηγία που καθορίζει το γενικό δημοσιονομικό πλαίσιο που πρέπει να υφίσταται στα κράτη μέλη και περιλαμβάνει αξιόπιστες στατιστικές, δημόσιο λογιστικό, μεσοπρόθεσμους αριθμημένους στόχους, παρακολούθησή τους κλπ., προκειμένου να σχετικά μεγέθη να μην ξεφεύγουν από τον έλεγχο {tip Επεξήγηση :: Οδηγία 2011/85 για τις απαιτήσεις για τα δημοσιονομικά πλαίσια των κρατών μελών, ΕΕ Λ 306 της 23.11.2011, σ. 41.}{/tip}.Η σοβαρότητα των προβλημάτων οδήγησε μάλιστα την Επιτροπή να προτείνει, στα τέλη του 2011 {tip Επεξήγηση :: Βλ. ανακοίνωση της 23.11.2011, ΜΕΜΟ/11/822.}{/tip}, περαιτέρω ενίσχυση της οικονομικής διακυβέρνησης, που θα περιλαμβάνει την υποβολή των σχεδίων των εθνικών προϋπολογισμών τον Οκτώβριο κάθε έτους στην Επιτροπή για διατύπωση γνώμης πριν από την ψήφισή τους, καθώς και τη στενότερη παρακολούθηση και προσαρμογή των οικονομικών των κρατών που αντιμετωπίζουν ιδιαίτερες δυσχέρειες, ιδίως επειδή έχουν λάβει χρηματοοικονομική βοήθεια, παρακολούθηση που συνεχίζεται μέχρις αποπληρωμής του 75% της ενισχύσεως που έλαβαν.

Μολονότι συνεπάγεται γραφειοκρατική επιβάρυνση, πρόκειται για ένα αξιόλογο οπλοστάσιο που εξασφαλίζει τον συνεχή έλεγχο των οικονομικών και των δημοσιονομικών των κρατών μελών και την αποτροπή προβλημάτων στο μέλλον, που θα ήταν αφάνταστος προ ολίγων ετών και δεν ευρίσκει, κατά τους επικριτές του, επαρκή ρητά ερείσματα στη Συνθήκη, παρά την επίκληση των σχετικών άρθρων της Οικονομικής και Νομισματικής Ενωσης (άρθρα 121, 126, 136 ΣΛΕΕ) {tip Επεξήγηση :: Βλ. Ruffert, The European Debt crisis and EUlaw, CMLR, 2011, σ. 1777 επ.}{/tip}. Επειδή ακριβώς ο σχετικός έλεγχος επηρεάζει άμεσα τη δημοσιονομική και , γενικότερα, την οικονομική πολιτική των κρατών μελών, θεωρήθηκε ότι θα έπρεπε και το πρωτογενές δίκαιο να περιέχει κάποια σχετικά στοιχεία, κάτι που έφερε πάλι στο προσκήνιο την ανάγκη αναθεωρήσεως των Συνθηκών.