Πώς πρέπει να συζητούμε μεταξύ μας

Οφείλουμε να ανοίξουμε και να διατηρήσουμε (και μετά το συνέδριο) διάλογο, πολιτικό και δημιουργικό και προπαντός πολιτισμένο, χωρίς προκαταλήψεις, επηρεασμούς και προειλημμένες αποφάσεις, πλην της απόφασης να υπηρετήσουμε τις κοινές μας επιδιώξεις και το κοινό μας όραμα, όπως αυτό αποτυπώνεται στην ιδρυτική διακήρυξη και το καταστατικό της «Δημιουργίας».
Ο διάλογος αυτός όμως απαιτεί κάποιες προϋποθέσεις:
Α) Tον αμοιβαίο σεβασμού και την παραδοχή ότι όλοι οι συνδιαλεγόμενοι είναι «καλής πίστεως». Άλλωστε, υποτίθεται ότι είμαστε όλοι στο ίδιο «μετερίζι».
Β) Τη συνειδητή επιλογή αποφυγής εντάσεων μεταξύ μας. Αυτό μπορεί να γίνει αν δεν αναφερόμαστε ή αναφερόμαστε όσο γίνεται λιγότερο σε συγκεκριμένα πρόσωπα. Καλύτερα να αναφερόμαστε σε πράξεις ή στάσεις προσώπων, σε υποθετικό λόγο. π.χ. "πώς θα σας φαινόταν αν κάποιος έκανε αυτό ή εκείνο". Αυτό προάγει τη συζήτηση. Αν κάποιος θιγεί προσωπικά από τα λεγόμενα του συνομιλητή του, ή θυμώσει για αυτά που λέγονται για κάποιο προσφιλές του πρόσωπο, ή που θα αποχωρήσει ή θα αντιδράσει παρορμητικά. Σε κάθε περίπτωση η συζήτηση θα έχει παρεκτραπεί αποπροσανατολιστικά και θά έχουν δημιουργηθεί μεταξύ μας προσωπικές διαφορές, που εκτός των άλλων θα διακόψουν την όποια περαιτέρω επικοινωνία και την (ενδεχομένως χρήσιμη και παραγωγική) ανταλλαγή επιχειρημάτων.
Γ) Πρόσωπα με κοινό στόχο μπορεί να διαφωνούν στους τρόπους, με τους οποίους αυτός ο στόχος θα επιτευχθεί. Αυτό είναι φυσικό, αναπότρεπτο και γι' αυτό άλλωστε γίνεται ο διάλογος. Κατά τη διάρκεια όμως της ανταλλαγής επιχειρημάτων δεν πρέπει να ξεχνάμε τον αρχικό στόχο. Αν κάποιος συνομιλητής διαπιστώνει κάτι τέτοιο, καλό θα είναι να επαναφέρει τη συζήτηση στο συζητούμενο θέμα και να υπενθυμίζει στους συνομιλητές του τον αρχικό και κοινό μας στόχο.
Δ) Υπενθυμίζω τέλος ότι, παρά τον πολλαπλασιασμό των δυνατοτήτων και των μέσων επικοινωνίας, η πραγματικά σωστή και εποικοδομητική επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων είναι ένα δυσεπίλυτο πρόβλημα και ένα "ζητούμενο".

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά και οι προϋποθέσεις για έναν καλό διάλογο;
Καταρχήν, όλες οι γνώμες και οι απόψεις των συζητητών πρέπει να γίνονται σεβαστές και να ακούγονται με προσοχή. Τίποτα δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένο αλλά και τίποτα να μην απορρίπτουμε αβίαστα και χωρίς σκέψη, έρευνα και συζήτηση. Είναι απαραίτητο να δεχόμαστε να ακούσουμε τα επιχειρήματα και τις γνώμες του άλλου, καθώς επίσης και να παραδεχόμαστε την ανατροπή των δικών μας απόψεων, δίχως οργή και αγανάκτηση. Ο καλός διάλογος πρέπει να έχει τα χαρακτηριστικά της ευπρέπειας και της ευγένειας, να είναι μετρημένος και αφανάτιστος, να τηρούνται τα όρια της αξιοπρέπειας και του σεβασμού.
Μεγάλο ρόλο, επίσης, παίζει και ο τρόπος με τον οποίο μιλάμε ή γράφουμε. Η ένταση της φωνής και ο τρόπος γραφής δεν πρέπει να φτάνει στο σημείο να 'ξεκουφαίνει" τον συνομιλητή μας, αλλά να είναι σε ήρεμο, πολιτισμένο και ψύχραιμο τόνο. Ακόμα και όταν τα λεγόμενά μας πηγάζουν από βάσιμες και βέβαιες αποδείξεις, είναι αδύνατο με νεύρα και φωνές να πείσουμε τον συζητητή μας γι' αυτές. Είναι, βέβαια, πολύ σημαντικό να δίνουμε μεγαλύτερη βάση στην ουσία των όσων ισχυρίζεται κάποιος και όχι στον τρόπο, αλλά είναι σχεδόν αδύνατο να ξεκινήσουμε να συνομιλίσουμε με κάποιον ο οποίος προσπαθεί να μας πείσει με φωνασκίες, χειρονομίες, θεατρινισμούς, βρισιές αλλά και με τεχνάσματα και υπεκφυγές.
Οι σημερινοί Έλληνες μετά από την μακρόχρονη τουρκική δουλεία και την επίδραση του πνεύματος της ανατολής, αλλά και ύστερα από αρκετούς πολέμους που μας επηρέασαν αρκετά και σε συνδυασμό με το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο, έχουμε αναπτύξει ένα πνεύμα μονολόγου και αυθεντίας που εξαλείφει κάθε προσπάθεια γόνιμου και ποιοτικού διαλόγου. Στις περισσότερες συζητήσεις, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν εξαιρέσεις, επικρατούν, η οξύτητα, οι φιλονικίες, η αυτοεπίδειξη, τα νεύρα, η προκατάληψη και η απώλεια ψυχραιμίας.
Είναι σημαντικό να θυμηθούμε και να διδαχτούμε ότι οι ρίζες του διαλόγου, σαν μέσο επίλυσης των διαφορών, προβλημάτων και έρευνας της αλήθειας, βρίσκονται στην αρχαία Ελλάδα και ιδιαίτερα στην Αθήνα της εποχής του χρυσού αιώνα, όπου υπήρξε και η ακμή της δημοκρατίας και της φιλοσοφίας, με κύριο εισηγητή του τον Σωκράτη. Μπορούμε μέσα από την μελέτη των φιλοσόφων να αντλήσουμε περισσότερα χαρακτηριστικά για έναν καλό διάλογο ώστε να μπορέσουμε να αναβαθμίσουμε το προσωπικό και κοινωνικό μας επίπεδο.
Είναι καιρός να μάθουμε τις αρχές ενός καλού διαλόγου.